Integreren: Integratietechnieken
Goniometrische integralen
Een integraal die alleen goniometrische functies bevat, noemen we een goniometrische integraal. Deze integralen kunnen vaak uitgerekend worden met de substitutiemethode. Het moeilijke is dan weten welke substitutie we moeten gebruiken. In veel gevallen kunnen we de volgende regel gebruiken.
Substitutie voor goniometrische integralen
Laat #\blue{m} \geq 0# en #\orange{n} \geq 0# gehele getallen zijn. Dan kan de integraal #\int \sin(x)^{\blue{m}} \cdot \cos(x)^{\orange{n}} \; \dd x# worden opgelost met de substitutiemethode met de volgende substituties.
Laat #\blue{m} \geq 0# en #\orange{n} \geq 0# gehele getallen zijn. Dan kan de integraal #\int \sin(x)^{\blue{m}} \cdot \cos(x)^{\orange{n}} \; \dd x# worden opgelost met de substitutiemethode met de volgende substituties.
- Als #\blue{m}# oneven is, dan gebruiken we #\green{h(x)}=\green{\cos(x)}#.
- Als #\orange{n}# oneven is, dan gebruiken we #\green{h(x)}=\green{\sin(x)}#.
- Als #\blue{m}# en #\orange{n}# even zijn, dan gebruiken we #\green{h(x)}=\green{2 \cdot x}#.
Deze substituties zijn niet altijd rechtlijnig toe te passen, zoals we zagen in het tabje "Bewijs". Vaak hebben we één of meerdere van de volgende goniometrische rekenregels nodig om de integraal te herschrijven.
Goniometrische rekenregels
\[\sin(x)^2 + \cos(x)^2 = 1 \]
\[\cos(x)^2 = \frac{\cos(2 \cdot x)+1}{2}\]
\[\sin(x)^2 = \frac{1-\cos(2 \cdot x)}{2}\]
#\int \cos \left(t\right)\cdot \sin ^9\left(t\right) \,\dd t=# #{{\sin ^{10}\left(t\right)}\over{10}} + C#
We passen de substitutiemethode toe met #g(t)=t^9# en #h(t)=\sin \left(t\right)#, want dan geldt #g(h(t)) \cdot h'(t)=\cos \left(t\right)\cdot \sin ^9\left(t\right)#. Dit gaat als volgt:
\[\begin{array}{rcl}\displaystyle \int \cos \left(t\right)\cdot \sin ^9\left(t\right) \,\dd t&=& \displaystyle \int \sin ^9\left(t\right) \cdot \cos \left(t\right) \, \dd t \\&&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 2: herschreven in de vorm }\int g(h(t)) \cdot h'(t) \, \dd t \text{ met } h'(t)=\cos \left(t\right)} \\ &=& \displaystyle \int \sin ^9\left(t\right) \, \dd(\sin \left(t\right)) \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 3: herschreven met het gebruik van }h'(t)=\dd (h(t))} \\ &=& \displaystyle \int u^9 \, \dd u \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 4: gesubstitueerd }\sin \left(t\right)=u} \\ &=& \displaystyle {{u^{10}}\over{10}} +C \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 5: geprimitvieerd}} \\ &=& \displaystyle {{\sin ^{10}\left(t\right)}\over{10}} +C \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 6: gesubstitueerd }u=\sin \left(t\right)}
\end{array}\]
We passen de substitutiemethode toe met #g(t)=t^9# en #h(t)=\sin \left(t\right)#, want dan geldt #g(h(t)) \cdot h'(t)=\cos \left(t\right)\cdot \sin ^9\left(t\right)#. Dit gaat als volgt:
\[\begin{array}{rcl}\displaystyle \int \cos \left(t\right)\cdot \sin ^9\left(t\right) \,\dd t&=& \displaystyle \int \sin ^9\left(t\right) \cdot \cos \left(t\right) \, \dd t \\&&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 2: herschreven in de vorm }\int g(h(t)) \cdot h'(t) \, \dd t \text{ met } h'(t)=\cos \left(t\right)} \\ &=& \displaystyle \int \sin ^9\left(t\right) \, \dd(\sin \left(t\right)) \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 3: herschreven met het gebruik van }h'(t)=\dd (h(t))} \\ &=& \displaystyle \int u^9 \, \dd u \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 4: gesubstitueerd }\sin \left(t\right)=u} \\ &=& \displaystyle {{u^{10}}\over{10}} +C \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 5: geprimitvieerd}} \\ &=& \displaystyle {{\sin ^{10}\left(t\right)}\over{10}} +C \\ &&\phantom{xxx}\blue{\text{stap 6: gesubstitueerd }u=\sin \left(t\right)}
\end{array}\]
Ontgrendel volledige toegang
Toegang voor leraar
Vraag een demo account aan. Wij helpen je graag op weg met onze digitale leeromgeving.
Toegang voor student
Is jouw universiteit niet aangesloten?
Via Pass Your Math kan je toegang krijgen tot onze cursussen onafhankelijk van je onderwijsinstelling. Bekijk de prijzen en nog veel meer. Of ga naar
omptest.org als je een OMPT examen moet maken.
omptest.org als je een OMPT examen moet maken.